Ukrayna’da Türk Sermayesi ve Krizde Alınabilecek Önlemler

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan11

Ukrayna’da 3 aydır süren iktidar karşıtı gösteriler iktidarın el değiştirmesiyle sonuçlandı ya da şu an için daha doğru bir ifadeyle başka bir aşamaya geçti. Cumhurbaşkanı Yanukoviç, Ukrayna Meclisi Yüksek Rada tarafından azledilirken, geçici hükümet kuruldu ve 25 Mayıs’ta erken cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılması kararı alındı. Bu arada cumhurbaşkanının yetkilerinin daha kısıtlı olduğu ve parlamentonun ülke yönetiminde daha çok söz sahibi olduğu 2004 Anayasası’na dönüldü. Siyasi gelişmeler hızlı bir şekilde devam ediyor. Ancak bu yazının konusu bu değil. Bu yazıda ülkedeki Türk şirketlerine ve ekonomide yaşananlar doğrultusunda önümüzdeki süreçte  ne gibi önlemler alınabileceğine değinilecektir.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan10

Ukrayna’da sabit kur rejimi terk edildi ve dalgalı kura geçildi

Ukrayna ekonomisi tarihinin en zor dönemlerinden birini yaşıyor. İki yıldır büyüme sağlayamayan ülkede, olayların zirveye çıktığı dönemde bankalardaki toplam döviz mevduatının %7’si yalnızca birkaç gün içerisinde çekildi. Ülkenin döviz rezervleri 15 milyar doların altına düşürken, grivna dolar paritesi tarihin en düşük seviyesine geriledi. Merkez bankası bankalardan mevduat çıkışını sınırlamak için vadeli hesapların hesap tarihinden önce çekilmek istenmesi durumunda günlük çekim limitini 15.000 grivna(yaklaşık 1500 $) ile sınırlarken, döviz alım satımlarının 6 gün valörle yapılması yoluyla kuru kontrol almaya çalışmaktadır. Bir başka adım olarak ise sabit kur rejimi terk edilmiş ve dalgalı kura geçilmiştir. Banka, bir dizi başka önlemi daha uygulamaya koymuştur. Elbette tüm bu önlemler ülkede iş yapılmasını zorlaştırmaktadır. Ancak krizin daha da derinleşmemesi için bu önlemlerin geçiçi de olsa uygulanması gereği görülmüştür.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan9

Rusya kredi sözleşmesini dondurdu ve gaz indirim antlaşmasını askıya aldı

Ukrayna maliye bakanlığı yetkilileri ülkenin iki yıl içerisinde 35 milyar dolarlık bir dış kaynağa ihtiyaç duyacağını ifade ediyorlar. Buna karşılık Batı’nın destek paketinin 25 milyar dolar civarında olacağına dair bir beklenti var. Standard Bank’ın Gelişmekte olan piyasalar başekonomisti Timoty Ash’e göre bu rakamın 15 milyar dolarlık bölümünün IMF’den, geri kalanın ise başka enstürmanlar aracılığıyla karşılanması söz konusu. Ukrayna’da yeni kurulan hükümetin maliye bakanı Oleksandr Şlapak  ise IMF kaynaklı borcun ilk diliminin en erken nisan ayında gelebileceğini belirtiyor. Ülkenin en büyük dış ticaret partneri olan Rusya’nın kredi sözleşmesini dondurduğu, gaz indirim anlaşmasını askıya aldığı ve istikrar konusunda malum sıkıntıların yaşandığı süreçte özellikle önümüzdeki birkaç ayın ekonomik olarak çok zor geçeceğini öngörmek için kahin olmaya gerek yok.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivanTürk perakendeciler pazarda en aktif oyuncu durumundalar

Bu koşullar altında Türk firmalarının durumu ne? Son yıllarda çok başarılı bir profil çizen Türk firmaları, krizden oldukça etkilendi, özellikle ithalatçı olan firmalara yaşananların etkisi daha derin oldu. Ukrayna’da Türk sermayesi birçok farklı alanlarda iş yapıyor ve 3. ülkelerden gelen sermaye ile birlikte ülkedeki Türk sermayesi 2 milyar doları aşıyor. Ukrayna’nın en büyük 3. cep telefonu operatörü olan Life’ın ana hissedarı Turkcell, bir başka Turkcell iştiraki Global Bilgi ise yalnız Life’a değil ülkenin birçok önde gelen banka ve şirketine çağrı hizmeti veriyor. Perakende sektöründe Colin’s, Adidas’ı bile geçerek 90 mağazası ile ülkenin satış alanı olarak belki de en büyük firması haline geldi. LC Waikiki yeni yeni mağazalaşırken, LTB, Loft, Gizia, English Home gibi markalar pazarda güçlü bir biçimde yer alıyor. Cacharel, US Polo, Lacoste, Nautica, GAP ve Mark’s & Spencer gibi dünyaca ünlü perakende markaları Ukrayna operasyonları ise Türkler tarafından yönetiliyor. Arko, duru, silver, vitra, Eczacıbaşı, UFO ve  Beko’nun başını çetkiği Türk markaları tüketicinin ilgi ve beğenisini kazanmış durumdalar.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan7

Türk inşaat firmaları Ukrayna’da 2 milyar doların üzerinde taahhüt gerçekleştirdiler

Ukrayna’da, inşaat sektöründe de Türk firmaları kendilerine önemli bir yer edindiler. Ülkenin en önemli havalimanı Kiev Borispol Havalimanı ana terminali Türk inşaat firmaları tarafından inşa edilirken, birçok 5 yıldızlı otelde, yalnız Ukrayna’nın değil, Avrupa’nın en prestijli statlarından biri olan Şahtar Donetsk stadyumunda, yüzlerce kilometre otoyol inşaasında Türk inşaatçıların imzası var. Türk şirketlerinin devam ettirdiği projelere baktığımızda, Ukrayna’nın en yüksek binası, ülkenin en lüks oteli, Kiev’in ana bulvarı Zafer bulvarının köprülü kavşak geçişleriyle rekonstürkisyonu gibi projeler göze çarpıyor.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan5

İlaçta, Nobel İlaç, Kozmetik’te ise Farmasi başarı hikayesi olarak göze çarpıyor

Şişecam, Efes, Boydak Holding gibi Türkiye’nin önde gelen holdinglerinin ülkede üretime dönük yatırımları var. Arkas Holding ve Ekol Lojistik ise sektörlerinde birer prestij markası haline gelmiş durumdalar, bir başka Türk firması Ukrayna’da kurulan Günsel ise şehirlerarası otobüs taşımacılığında ve lojistikte  oldukça bilinen bir firma. İki Türk bankası finans alanında faaliyetlerini sürdürüyor. Türkler inşaat, lojistik, perakende gibi klasik sektörler dışında da bu ülkede başarı hikayelerine imza attılar, atıyorlar. Nobel İlaç, Ukrayna’da global rakiplerine rağmen son 5 yılda en hızlı büyüyen 3 ilaç firmasından biri olurken, kozmetikte Farmasi; Oriflame, Avon, Mary Kay gibi dünya devleri karşısında iki yıl gibi kısa bir sürede pazarda çok önemli bir oyuncu haline geldi.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan1

Ukrayna’da global firmalar Türk profesyonelleri tercih ediyorlar

Uluslararası kurum ve şirketler Ukrayna’da, Türk yöneticileri, profesyonelleri her geçen yıl  daha çok tercih ediyorlar. Ukrayna’nın en büyük uluslararası kreditörlerinin başında gelen  Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın, Henkel’in, Shell’in, Philip Moris’in, BASF’ın, Borispol Havaalanı İşletmesi’nin, Arcelor Mittal’in ve daha birçok kurumun üst düzey yöneticileri arasında Türkler yer alıyor.

THY, Ukrayna’daki en büyük ikinci havayolu şirketi

Türkiye’nin bayrak taşıyıcı havayolu şirketi Türk Havayolları ise, ülkedeki en büyük ikinci havayolu şirketi. Pegasus, Onur Air ve Atlas’ı da kattığımızda İstanbul’dan, Ukrayna’nın 7 farklı şehrine Türk firmaları tarafından haftada 80 civarında tarifeli sefer düzenleniyor. 2013 yılında Ukrayna’dan Türkiye’ye giden turist sayısı 750 bini aşarak tarihi rekorunu kırdı. Ukraynalılar’ın turizmde yıllardır açık ara en çok tercih ettiği ülke Türkiye. Ülke turizminde Türk Tur operatörleri çok önemli bir işlev üstleniyorlar.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan6
Zor zamanlar geçiyoruz ve bu zamanlarda güzellikleri de duymaya insanların ihtiyacı var. Belirttiğim gibi kısa bir süre içerisinde işler yoluna girmeyecek ama bu ülkenin de iki ülke ilişkilerinin de geleceği parlaktır. Ukrayna Türkiye İlişkileri, Ukrayna’nın bağımsızlığını ilan ettiğinden beri sürekli olarak  gelişmiş ve son yıllarda iki ülke arasında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi kurulması ile bir başka boyuta geçmiştir. Ekonomik, siyasi, kültürel ilişkiler kuşkusuz ki önümüzdeki dönemde daha da gelişecektir.

Ukrayna’daki Türk sermayesi bu zor süreçte desteklenmelidir

Ülkenin geçirdiği bu zor ekonomik ve siyasi koşullarda ülkedeki Türk firmalarının sıkıntılarını, taleplerini devletimizin ilgili kademelerine resmi yollardan iletmede ülkedeki Türk işadamı dernekleri hızlı bir inisiyatif aldı, ayrıca basın marifetiyle durum Türk kamuoyu ile paylaşıldı.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan3

Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması her şeye rağmen gündemde tutulmalıdır

Sıkıntıların bir bölümü Türk firmalarının, yabancıların, Ukraynalılar’ın ortak yaşadığı sıkıntılar ve bunlar daha ziyade ülkede reformların gerçekleştirilmesi ve altyapının güçlenmesiyle zamanla çözüm yoluna girecektir. Ancak bazı konularda bizim de yapabileceklerimiz var. Türkiye’den tedariği olan firmaların alımlarında vade ve ödemeler konusunda tedarikçilerin anlayış göstermesi, banka kredisi kullanan firmalara kredileri konusunda ilgili bankaların destek çıkması, yasal altyapı uygun olduğu takdirde Ukrayna’daki Türk firmalarının yeni kredi olanaklarına kavuşturulması,  devlet teşviklerine dönük ödemelerin Ukrayna özelinde hızlandırılması gibi çözüm önerileri Türk firmalarının ortak beklentilerinden bazıları. Bunların dışında Türkiye’nin, müzakereleri artık bitme noktasına gelen Ukrayna Türkiye Serbest Ticaret Antlaşması’nı tüm sorunlara rağmen gündemde tutması ve imzalanmasını temin etmesi iki ülkenin de menfaatine olacaktır.

2013’te Türkiye’nin, Ukrayna’ya ihracatı %20 arttı.

ukraynada-turk-sermayesi-ve-krizde-alinabilecek-onlemler-burak-pehlivan2Ukrayna’nın tüm ithalatının %9 düştüğü geçtiğimiz yıl, Türkiye’nin bu ülkeye ihracatı %20 artmış ve iki ülke arasında ticaret hacmi 6,7 milyar dolara ulaşmıştır. Halen ülkemiz Ukrayna’nın en çok dış ticaret fazlası verdiği ülkedir. İki ülke ticaretinin çok daha hızla gelişmesinin ve iki ülke refahına daha çok katkıda bulunmasının yolu öncelikle Serbest Ticaret Antlaşması’nın bir an önce imzalanmasından geçmektedir. Tüm bu olumsuz koşullara rağmen bu konu unutulmamalıdır. Ukrayna’nın bugünü de geleceği de parlaktır ve bu ülkedeki Türk sermayesi de, iki ülke dostluğu da kalıcıdır. Ülkemiz, geçmişte olduğu gibi bugün de dost ülke Ukrayna’nın yanındadır ve zor ekonomik koşullarda da yardımını esirgemeyecektir.

Burak PEHLİVAN

Not: Bugün için Kırım’da Rusya Federasyonu’nun de facto kontrolü var. Ukrayna’da seferberlik ilan edildi. Böyle ortamda ekonomi mi yazılır demeyin. Esas bu ortamda ekonominin gündemde olması gerek, zira ekonomisi iflas etmiş bir ülkenin fiili özgürlüğü de tehlikeye girer. Ukrayna’nın özellikle bu dönemde yabancı sermayeye çok ama çok ihtiyacı var. Öncelikle mevcut sermayenin elde tutulması, sonrasında ise yeni sermayenin çekilmesi gerek. Ukrayna’da işler yoluna girecektir, bundan kimsenin şüphesi olmasın.  Ruslar’ın dediği gibi  всё будет хорошо.*

*her şey güzel olacak