Ukrayna Cumhurbaşkanlığı seçimleri, bundan sonra ne olur?

Ukrayna’da adil, demokratik, özgür ve rekabetçi bir ortamda gerçekleşen seçimler sonucunda ülkenin 6. Cumhurbaşkanı olarak oyların yaklaşık %73’ünü alan eski komedyen Volodimir Zelenskiy seçildi. Mevcut başkan Petro Poroşenko’nun oy oranı ise %25’te kaldı.

Zelenskiy, Lviv Bölgesi ile yurtdışı/diyaspora oyları dışında tüm bölgelerde rakibine üstünlük sağladı ve Ukrayna tarihinin en yüksek oy oranıyla seçilen cumhurbaşkanı oldu. Bu kısa analizde, seçim sonrasında aldığım sorulardan bir bölümünün cevaplarını sizlerle paylaşacağım.

Poroşenko neden kaybetti?

Poroşenko, aslında birçok güzel işe imza attı. Son beş yılda ülke bağımsızlık tarihinin ilk 23 yılında gerçekleştirilenden daha çok yapısal reform yapıldı. Ancak yolsuzlukla etkin mücadele, hukukun üstünlüğünün sağlanması ve bunlara da bağlı olarak sıradan vatandaşın yaşam standartlarını yükseltilmesi konularındaki performansı seçmenler tarafından yeterli görülmedi.

Zelenskiy neden kazandı?

Eski komedyen Zelenskiy, aynı zamanda başarılı bir işadamı, özellikle de gençler tarafından çok sevilen, popüler bir figürdü. Yapımcısı olduğu ‘’Halkın Hizmetkarı’’ adlı dizide ise son birkaç yıldır, tarih öğretmeniyken cumhurbaşkanı olan sıradan bir vatandaşı oynuyordu. Halkın kurulu düzen politikacılarına karşı tepkisi, değişim isteği onun adaylığında odaklandı, kampanyasını oturttuğu umut ve değişim, Poroşenko kampının deneyimsiz, arkasındaki güçlerin muğlak olduğu iddiasında bulunulan bir cumhurbaşkanıyla devletin birlik ve geleceğinin tehlikede olduğu temalı, daha ziyade korkuya dayalı seçim kampanyasına galip geldi. Dünyada da zaten kurulu düzen karşıtı isimlerin rüzgarının estiği bir dönem var. İtalya’da yine eski bir komedyenin Beppe Grillo’nun partisi seçimlerde birinci sırada yer alırken, Amerika’da bir müteahhit, reality show yapımcısı Donald Trump Başkanlığa seçildi.

Ukrayna’da radikal milliyetçilik, antisemitizm güçleniyor mu? 

Ukrayna bir kez daha eski Sovyet ülkeleri arasında güçlü demokratik bir topluma, eksiklerine rağmen özgür bir basına, geniş ifade özgürlüğüne sahip, farklılıklara saygı duyulan bir devlet olduğunu gösterdi. Ülkede radikal milliyetçiliğin, yabancı düşmanlığının ve antisemitizmin artığına ilişkin iddialara rağmen, Zelenskiy’in seçilmesiyle dünyada hem cumhurbaşkanının hem de başbakanın Yahudi olduğu İsrail dışındaki tek ülke oldu. Ayrıca cumhurbaşkanı Zelenskiy’in anadili Rusça ve özel hayatında da Rusça konuşuyor.

Bundan sonra ne olur?

Ukrayna’nın Batı yönelimi aynen devam eder. Bu tercih, Avrupa Meydanı sonrasında geri döndürülemeyecek bir noktaya geldi. Zelenskiy’in devlet deneyimi yok, bu durum hem avantaj hem de dezavantaj olarak değerlendirilebilir. Oluşturacağı kadro, reformların gerçekleştirilme hızını ve etkinliğini belirleyecektir. Bu arada meclisin aynı kaldığını ve meclis seçimlerinin olağan takviminin de bu yılın kasım ayı olduğunu hatırlatalım. Seçilmiş başkan Zelenskiy, yeterince başarılı olamasa bile, ülkede değişim dinamiği, değişim rüzgârı devam eder. Ukrayna Avrupa’nın bir parçası ve Batı ile bütünleşmesi er ya da geç tamamlanır.

Seçim sonuçlarının, Rusya ile ilişkilere yansıması nasıl gerçekleşir? 

Ukrayna’nın kuzey komşusunun, Poroşenko’nun yerine, Zelenskiy’in başkanlığını tercih ettiği sır değil. Ülkeler netice itibarıyla sonsuza kadar da birbirlerine hasım kalamazlar. Bununla beraber ilişkilerde hızlı bir yumuşamanın, normalleşmenin gerçekleşeceğini söylemek çok iddialı olur.

Türkiye ve Ukrayna İlişkileri nasıl etkilenir?

İki ülke ilişkileri kişilerden bağımsız, derinliği, tarihi olan, karşılıklı güven, çıkar ve işbirliğine dayanan yapıcı ilişkiler, bu aynen devam eder. Ancak imzalanması bir türlü gerçekleşemeyen Türkiye ve Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması’nın yeni yönetimin gündeminde ilk sıralarda olması için çaba harcamalıyız.

Karadeniz komşumuzdaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin, Ukrayna halkının kararının, Ukrayna’ya, ülkemize ve bölgemize hayırlı olmasını diliyorum. Stratejik partnerimiz Ukrayna’nın güçlü, demokratik ve refah içerisinde bir ülke olmasından en çok Türkiye fayda görür. Seçilmiş Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’i tebrik ediyorum, hayırlı olsun.

Burak PEHLİVAN


yazarı: