Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy bu hafta Türkiye’ye, mart ayından beri Dünya’yı sarsan pandeminin yalnız kişilerin seyahatlerini kısıtlamadığı, ülkeler arasında resmi ziyaretlerin de sayısını dramatik olarak azalttığı bir dönemde üstelik 25 Ekim’de Ukrayna’da düzenlenecek yerel seçimlerin hemen öncesinde bir ziyaret gerçekleştiriyor. Bu ziyaret Başkan Zelenskyy’nin ilk Türkiye ziyareti değil, nitekim geçtiğimiz yıl 21 Nisan’da gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında, ilk kez yurtdışına Türkiye’ye çıkmış, bundan yalnızca üç ay sonra yine bir seçim döneminde Ukrayna tarihinde ilk kez bir cumhurbaşkanının partisinin Meclis çoğunluğunu elde ettiği 21 Temmuz Milletvekilliği seçimlerinin akabinde ise ilk resmi ziyaretini Türkiye’ye yapmıştı.
Karadeniz’in birbirlerini ayırmayıp, bilakis bağladığı bu iki komşu ülke son yıllarda, adeta geçmişte kaybedilen zamanların acısını çıkarırcasına siyasi ve ekonomik ilişkilerini güçlendirip, derinleştiriyorlar. Bu sürece 2014’te gerçekleşen Avrupa Meydanı Devrimi’nin önemli bir ivme kattığına şüphe yok. İki ülke arasında 2011’de kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi, Meydan sonrası daha bir anlam kazanırken, 2017 yılı haziran ayından itibaren iki ülke vatandaşlarının birbirleri arasındaki ziyaretlerini pasaportsuz olarak gerçekleştirmeleri olanaklı kılındı. Son 5 yıl zarfında iki ülke arasında her kademeden siyasi, bilimsel, ekonomik ve ticari delegasyon ziyaretleri sıklaştı.
Türkiye Ukrayna işbirliği bölgeye de birçok fayda getirebilir
Ziyaret öncesi mevcut ilişkilerin seviyesine baktığımızda hakikaten Türkiye ve Ukrayna’nın diğer stratejik partnerlerini neredeyse kıskandıracak kadar yüksek seviyede bir yakınlaşma söz konusu. Pandemi bile bu yakınlaşmayı yavaşlatamazken, bilakis iki ülkenin birbirlerinin kara gün dostu olduğunu ispatlarcasına yakınlaşmanın ivmesini artırdı. Ukrayna, Türkiye ilişkilerinde özellikle son zamanlarda bir biri ardına gördüğümüz gelişmeler, Türkiye ve Ukrayna’nın birbirlerinin kara gün dostu olduğunu gösteriyorlar. Karantina döneminde Türkiye’nin turizm başkenti Antalya’ya gelen ilk dışişleri bakanı olan Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba’nın BBC Ukrayna Servisi’ne geçen hafta verdiği röportajda dile getirdiği gibi Türkiye ve Ukrayna arasında artan ve derinleşen işbirliği yalnız iki ülkeye değil, bölgeye de pek çok fayda getirebilme potansiyeline sahip.
Türkiye, pandemi döneminde Ukrayna’da en büyük yabancı sermaye yatırımcısı oldu.
Ukrayna’da 700’ün üzerinde Türk firması faaliyet gösterirken, toplam Türk sermayesi bugün 3,6 milyar $’ı aşıyor. Türk firmalarının kozmetikten, makineye, inşaattan, imalat sanayine, iletişime kadar çok farklı sektörlerde ülkede oluşturduğu istihdam 30 bine yaklaşmış durumda. Türk yatırımcılar, Avrupa Meydanı sonrasında Ukrayna’da yatırım yapan en büyük 3 yabancı sermaye yatırımcısı ülke arasında yer alırken, 2020’nin mart ayından bugüne ise Türkiye, özellikle yenilenebilir enerji yatırımlarının etkisiyle Ukrayna’da en çok yatırım yapan ülke oldu.
Türk inşaat firmaları Ukrayna’nın altyapısına önemli katkı sağlıyorlar
Ukrayna’nın eksik ve eskiyen altyapısını inşa etmek Cumhurbaşkanı Zelenskiy’in seçildiği ilk günden itibaren en başta gelen öncelikleri arasında. Big Construction olarak nitelendirilen altyapı hamlesinin somut ve olumlu sonuçları şimdiden alınmaya başlanırken, Başkan Zelenskiy’in önümüzdeki yıllarda daha da artması planlanan altyapı yatırımlarıyla ülke tarihine altyapı, bayındırlık alanında en başarılı Cumhurbaşkanı olarak geçmesi işten bile değil. Ukrayna’da son otuz yılda toplam tutarı 7 milyar $’ı geçen 200’ün üzerinde proje gerçekleştiren Türk inşaat firmaları bu altyapı projelerine de önemli katkı sağlıyorlar. Kiev Borispol Havalimanı’na indiğiniz andan şehir merkezindeki otelinize gelen kadar her aşamada Türk inşaat firmalarının katkısını görebilmeniz mümkün.
Türk inşaat firmalarının 2020 yılının ilk yarısında yurtdışında en çok iş aldıkları ülke Ukrayna oldu. Dünya’nın en büyük 250 uluslararası müteahhitlik firması arasında 46 Türk müteahhitlik firması olduğu düşünüldüğünde, komşu Ukrayna’da Türk müteahhitlerin bu başarıyı elde etmesi şaşırtıcı değil.
Turizmde, Ukrayna Türkiye’ye can suyu verdi
Ukraynalılar, aynı Türkiye için turizmde zor bir yıl olan 2016’da olduğu gibi bu yıl da Türk turizmine can suyu verdiler. Türkiye’yi bu yılın Temmuz ve Ağustos aylarında 2019’un aynı döneminde gelenden daha çok Ukraynalı turist ziyaret ederken, bu iki ayda Türkiye’ye gelen turistler arasında yalnızca Ukrayna’dan gelenlerde artış kaydedildi. Ukraynalı turistler artık yalnızca Antalya, Belek, Kemer, Alanya gibi turizm destinasyonlarını değil, Marmaris’i Bodrum’u, Çeşme’yi, Kapadokya’yı da keşfediyorlar. Kış turizmindeyse pandemiden kaynaklanan bir kısıtlama olmazsa yine Türkiye’nin isminin öne çıkması şaşırtıcı olmayacaktır.
Ukrayna ve Türkiye arasında Serbest Ticaret Antlaşması artık imzalanmalı.
Ukrayna’nın 29 yıllık tarihinde en büyük dış ticaret fazlasını yaklaşık 40 milyar ile Türkiye ile yaptığı ticaretten etti. Ancak her geçen yıl Ukrayna’nın Türkiye ile dış ticaret fazlasının eridiğini görüyoruz. Serbest Ticaret Antlaşması’nın (FTA) yokluğu iki ülke arasındaki tüm olumlu ilişkilere rağmen dış ticaret hacminin 5 milyar $’larda sıkışıp kalmasına yol açtı
Türkiye ve Ukrayna birbirlerine rakip değil, birbirlerini tamamlayıcı ekonomiler. Biz ticaret pastasından kimin daha fazla yediğine takılmıyoruz, gelin bu pastayı birlikte büyütelim diyoruz. Bu pasta büyüdükçe iki ülke insanın refahı da şüphesiz artacaktır. FTA’nın yokluğunda hem dış ticaret hacmi iki ülke liderlerinin koyduğu 10 milyar $’lık dış ticaret hedefine ulaşamıyor hem de Ukrayna’daki Türk yatırımları ağırlıklı olarak hizmet sektörüyle sınırlı kalıyor. FTA’nın imzalanmasıyla Türk firmalarının özellikle hafif sanayideki sermaye, teknoloji ve know-how’ları ile pazar güçlerinin Ukrayna’ya aktarılmasının da önü açılacaktır.
Havacılık ve Uzay Sanayi’nde ortak gelecek çok parlak
Türkiye ve Ukrayna arasında yeraltından yer üstüne engin bir işbirliği potansiyeli var. Havacılık ve Uzay sanayi ise somut sonuçların alınmaya başlandığı bir alan.Ukrayna, silahlı kuvvetlerini Türkiye’den satın aldığı insansız hava araçları ile kuvvetlendirirken, yeni üretilen bazı Türk İHA’larında (drone) Ukrayna motorları kullanılıyor. Ukrayna’nın, Türkiye’den 48 yeni SİHA (drone) alması da geçtiğimiz günlerde gündeme gelmişti. Türkiye’nin geçen yıl faaliyete geçen Uzay Ajansı ilk işbirliği protokolünü Ukrayna ile imzalarken, Ukrayna’nın gururu Antonov’un yeni başkanı ilk yurtdışı ziyaretini geçtiğimiz ay Türkiye’ye gerçekleştirdi. İki ülke gelecektre ortak insansız hava aracı, uçak motoru hatta nakliye uçağı üretebilir. Uzay ve Havacılık Sanayi’nde de Türkiye ve Ukrayna, aynı ekonomilerinin genelinde olduğu gibi rakip değil, birbirlerini tamamlayıcı ülkeler.
Bu yıl Erdoğan ve Zelenksiy arasındaki 2. Zirve
Ukrayna Cumhurbaşkanı, yalnızca on gün içerisinde Brüksel’de önce Avrupa Birliği Ukrayna zirvesine katılırken, sonrasında Londra’ya çok başarılı bir ziyaret gerçekleştirdi. Devamında ise Odesa’da Polonya Cumhurbaşkanı Duda ile Ukrayna Polonya Ekonomik Forumu’na başkanlık etti. Şimdi ise İstanbul’da yılın ikinci zirvesinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya gelecek. 3 Şubat’ta Kiev’deki ilk zirvede ise Ukrayna tarihinin belki de en kalabalık ikili iş forumunda 1000’e yakın iş insanına birlikte seslenmişlerdi.
Pandemiye rağmen yoğun geçmesi planlanan ziyaretin en önemli gündem maddesi tabii ki Serbest Ticaret Antlaşması. 2007’den beri müzakereleri devam eden Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret antlaşmasının teknik düzeyde müzakerelerinin %99’lık bölümü tamamlandı. Artık karar iki ülke Cumhurbaşkanları seviyesinde, bu noktada her iki cumhurbaşkanının da güçlü iradesi olduğunu biliyoruz. Şu an ki yıllık 5 milyar $’lık ikili dış ticaret hacminin daha önce ifade ettiğimiz gibi ilk etapta 10, sonrasında 20 milyar $’lara çıkması ancak bu antlaşma ile mümkün olacaktır. Yatırımlar, turizm, enerji ve savunma sanayinde işbirliği yine gündemdeki olacak konular.
Ukrayna liderliği 25 Ekim yerel seçimleri öncesinde pandemiye rağmen peş peşe gerçekleştirdiği zirvelerle hız kaybettiği eleştirileri yapılan reform dinamiğine yeni bir hayat, kazandırmayı, buhar katmayı amaçlarken, altyapı yatırımları başta olmak üzere ekonominin daha hızlı büyümesi ve daha hızlı kalkınma için de kaynak oluşturmaya çalışıyor. Türkiye seyahati ile tamamlanacak bu on günlük ziyaret ve zirve trafiği de aslında Ukrayna’nın ekonomik ve siyasi önceliklerini de bizim burada kelimelerle ifade ettiğimizden çok daha iyi ortaya koymuş oluyor.
Burak Pehlivan
Related posts:
Aşağıdaki butonları tıklayarak, yazıyı arkadaşlarınızla paylaşın!
