Türkiye ile Ukrayna arasında e-ticaret fırsatları, Dünya Gazetesi için yazdım

Türkiye ve Ukrayna arasında e-ticaret yolu neden inşa edilmesin?

Çok değil bundan 7-8 yıl evvel, Ukrayna’da başkent Kiev’de dahi benzin istasyonlarında kredi kartıyla ödeme yapmak istediğinizde kart hesabınızda para var mı diye sorulması alışık olmanız gereken bir durumdu, zira kredi kartı kullanımı yok denecek kadar azdı ve birçok kasiyer kredi kartını, banka kartıyla aynı olarak değerlendiriyordu. O günlerden bugüne köprünün altından çok sular aktı, Ukrayna’da her alanda olduğu gibi finans ve ödeme altyapısında, iletişim teknolojililerinde, tüketici alışkanlıklarında köklü değişiklikler gerçekleşti. Bugün cep telefonuyla ödeme yapmak sıradan bir durum. Ukrayna’da bırakın yeniliklere açık Ukrayna halkı tarafından kredi kartının benimsenmesini, ülke geçtiğimiz yıl mobil ödeme sistemlerinde 35 katlık büyüme ile Avrupa’da en çok büyüme kaydeden ikinci ülke oldu.

Teknolojik değişimlerden, inovatif gelişmelerden ticaretin gerçekleştiği yerler ve biçimler de etkileniyor ve özellikle son 5 yılda Ukraynalı tüketiciler alım yaptıkları alanları hızla alışveriş merkezi, mağaza, dükkan gibi klasik kanallardan online platformlara döndürüyorlar. 2019 yılında e-ticaret pazarı ülkede 3 milyar $’lık büyüklüğe ulaşırken, bunun %20’lik kısmı yani 600 milyon $’ı ise sınır ötesi alımlardan, ithalattan oluştu.

Ukrayna, Dünya’da en çok yazılım uzmanı olan ilk 5 ülkeden biri

Ukrayna’da nüfusun teknolojik gelişmelere adaptasyonunu kolaylaştıran, dijitalleşmeyi teşvik eden, tüketiciyi online platformlara, mobil uygulamalara yönlendiren elverişli bir ekosistem var. Her şeyden önce ortalama eğitim düzeyi olarak dünyanın ilk on ülkesi arasında. Okullaşma oranı %99,7, toplumda neredeyse yüksekokul mezunu ya da bir meslek sahibi olmayan bir insan yok. Ukrayna üniversiteleri Avrupa’da en çok mühendis mezun eden eğitim kurumları arasında yer alırken, Sovyetler Birliği’nde teknolojik gelişmelerin öncüsü, sanayileşme oranında %50 ile Birliğin lider ülkesi olan, ilk bilgisayarın icat edildiği Ukrayna’da araştırma merkezleri, enstitüleri ve nitelikli üniversiteleriyle bugünlere taşınan müthiş bir matematik altyapısı oluşmuş. Bu da özellikle son on yıllarda bilişim ve bilgi teknolojileri sektörlerinin ihtiyaç duyduğu uzmanların yetişmesine olanak sağladı. Bugün Ukrayna yazılım mühendisi sayısında dünyada ilk 5 ülke arasında ki önünde yalnızca Amerika, Çin, Hindistan ve Rusya Federasyonu gibi nüfusu Ukrayna’nın en az üç katı olan ülkeler var. Aynı şekilde ülke, IT outsource’unda ise Avrupa birincisi.

Yazılım ve bilişim sektörü, ekonomide kümülatifte %17 küçülme yaşanan 2014 ve 2015 yıllarında bile kan kaybetmedi ve çift haneli büyüdü. Ukrayna’nın bu alandaki geleceği ise bugünkünden de parlak.  Zira hem ülkenin değeri zamanla daha çok anlaşılıyor hem de Ukrayna üniversiteleri özellikle mühendis kökenli yazılımcı yetiştirmeye büyük bir hızla devam ediyorlar. Ukrayna’da 180 bin kişilik yazılım ve bilişim ordusuna yılda en az 15 bin kişi daha ekleniyor. 4000 binden fazla bilgiişlem firması faaliyet gösterirken, elektronik ticaret, oyun, iletişim ve yazılım gibi alanlarda yerel ve global 150’den fazla AR-GE merkezinin bulunduğu ülkede, son olarak bu AR-GE merkezleri arasında dünya devi Google da katıldı.

2018 yılında yazılım ve bilişim ihracatından 4.5 milyar dolar gelir edilirken, 2019’da ise ihracat 5 milyar $’ı aştı ve sektör ülkenin başat döviz kazanç kalemlerinden biri haline geldi. İşte bu ekosistem zaten bugün büyüklüğü 3 milyar doları aşan e-ticaret sektörünün sürdürülebilir bir biçimde büyümesinin ve sınır ötesi ticaretin de bu sistemin önemli bir parçası olmasının hızlandırıcısı, kolaylaştırıcısı hatta garantörü.

Ukrayna’da sınır ötesi e-ticaretin ve özellikle de Çin’den bu yolla gelen ithalatın patlaması 2016’da devlet posta şirketi Ukrpoşta’nın Çin’e gitmesi ve Alibaba Group’un kargo şirketi Cainiao ile antlaşma imzalamasıyla oldu. Her yıl Çin’den gelen ürün miktarı artarken, 2019’da bu sayı 32 milyon parsele ulaştı. Kargo sistemi iki ülke arasında adeta yeni İpekyolu’nu inşa etti. Kargoların büyüm bölümünü değeri 2 €’ya kadar ürünler oluştururken, değeri 5 €’ya kadar ürünlerden genellikle kargo ücreti alınmıyor. Çin’den gelen kargolarda Alibaba Group’a bağlı Aliexpress ise tartışmasız en büyük paya sahip. Nitekim Alibaba’nın başkanı Jack Ma’nın bu yıl Ukrayna’yı ziyaret etmesi ve ülkede iki gün geçirmesi de tesadüf değil, zira Ukrayna, Aliexpress’in dünyada en hızlı büyüyen ikinci pazarı.

Ukrayna’ya değeri 100 €’ya kadar sınır ötesi e-ticaret KDV’siz, gümrüksüz

Bir başka kargo şirketi, Novapoşta ise 2019’un ilk 11 ayında yurtdışından taşıdığı kargo sayısını %30 artışla  2,7 milyon’a ulaştırdı ve bu rakamın %60’dan fazlası Çin’den geldi. Ancak değer olarak baktığımızda Novapoşta Polonya, Büyük Britanya, Amerika gibi Batı ülkelerinden gelen görece pahalı ürünlere ve kategorilere konsantre olmuş durumda. Geçen yıla kadar Ukraynalı tüketiciler kişi başına günlük 150 €’ya kadar gümrüksüz, KDV’siz sınır ötesi e-ticaret alımını gerçekleştirebilirken, bugün bu rakam 100 €’ya düşse de hala muafiyet çıtası yüksek. Türkiye’den Ukrayna’ya ihraç edilen birçok kalemin bu rakamın altında olduğu unutulmamalı, Türk ihracatçısı için müthiş ve el değmemiş bir potansiyel söz konusu.

Ukrayna’da internete erişim oranı ve e-ticaret kullanıcı sayısı hızla artıyor

Ukrayna halkının yalnızca bir yılda internete erişim oranı %63’ten %71’e ulaştı.  Halkın %66’sı interneti düzenli kullanırken, bunların üçte birinden fazlası internet üzerinden ürün satın alıyor. Bu da yaklaşık 10 milyon kişilik bir pazar demek. Bu on milyonluk pazarın en az %50’si ise yurtdışı sitelerinden de alışveriş yapma alışkanlığına sahip. Son iki yılda yurtdışından alınan ürünlerin miktarı adet olarak %60, değer olarak ise %50’den fazla arttı. Yurtdışından gelen tüm parsellerin %34’ü aksesuar ve hediyelik eşya, %30’u giysi, %16’sı kozmetik ve parfümeri

%15’i ise ayakkabı. Tüm bu alanlar ülkemizin rekabette avantajlı olduğu sektörler.

Türkiye, Dünya Ticaret Örgütü’nün en eski üyelerinden biri, 1995 yılından beri Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği var, 30’un üzerinde ülkeyle Serbest Ticaret Antlaşması (STA) imzaladı, aralarında Ukrayna’nın da bulunduğu birçok ülkeyle ise STA müzakereleri sürdürülüyor. Müzakereleri 2007’den beri devam Türkiye-Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması da şüphe yok ki en kısa zamanda imzalanacaktır. Bu noktada Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın kısa bir süre sonra Ukrayna’ya yapması planlanan resmi ziyareti hiç kuşkusuz büyük önem taşıyor. Polonya ile Hindistan arasındaki geniş coğrafyada farklı ürün gruplarını rekabetçi bir biçimde üretebilen tek ülke Türkiye’dir. Ülke olarak serbest piyasa ekonomisine, adil rekabete ve sınır ötesi ticarete inanıyoruz. Türk iş insanımız, sanayicimiz, ihracatçımız yapıcı rekabette daha da büyür, büyüyen pastadan ise yalnız biz değil tüm ticaret partnerlerimiz fayda görür.

Sınır ötesi e-ticaret seferberliğine geçmeliyiz, Ukrayna neden öncü ülke olmasın?  

Dünya ekonomik sisteminin ve ticaretin parametreleri hızla değişiyor. Klasik ticaret ve kanalları elbette her zaman devam edecektir ama dijitalleşmenin artık bir tercih değil, zorunluluk olduğu, online ticaretin tam yol ileri gittiği bu dönemde biz de Türk iş dünyası olarak yeni şartlara adapte olmalı, önümüzdeki fırsatları değerlendirmeliyiz. Türkiye’de dev olarak nitelendirdiğimiz e-ticaret firmalarımız, pazaryeri uygulamalarımız bile yurtdışı pazarlara ihracatta henüz emekleme devrini yaşıyorlar. Geçen her gün, uçakların boş koltukla havalanmasından farksız, zaman aleyhimize işliyor. Ülke olarak, iş dünyası olarak e-ticaret seferberliğini vakit kaybetmeden artık gerçekleştirmeliyiz. Mevcut e-ticaret firmalarımızın yurtdışı operasyonlarının desteklenmesi, teşvik edilmesi gibi, TOBB, DEİK, TİM, Türkonfed gibi iş örgütlerimizin öncülüğünde Türk ihracatçımızın yurtdışında elektronik ticaret kanallarından ihracatına olanak tanıyacak, Dünya ile Türkiye arasında yeni ticaret yolları inşa edecek bir pazaryeri uygulamasına ihtiyaç duyuluyor. Burada kamu ve özel kargo şirketlerimizin desteği ise elzem. Bu noktada 100 €’ya kadar sınır ötesi e-ticaret alışverişlerinde gümrük vergisi ve KDV alınmayan, değeri bunu aşan parsellerde ise aşma miktarının yalnızca %30’u kadar vergi ödenen Ukrayna neden böyle bir projenin başlatılması için model ülke olmasın? Nasıl yeni kıtaların keşfi Akdeniz’in ticaretteki önemini azaltıp, bu denize kıyısı olan ülkeleri ekonomik ve ticari olarak geriye düşürdüyse e-ticaret platformları, online alışveriş uygulamaları ve ivmesi artarak hızlanan dijitalleşme de onu ıskalayanlara bedel ödetecektir. İhracatçımızın, iş insanlarımızın ve ülkemizin yeni pazarlar kadar, yeni pazar yollarına da ihtiyacı var.

 

Burak Pehlivan

 Uluslararası Türk Ukrayna İşadamları Derneği(TUİD)

Yönetim Kurulu Başkanı

 


yazarı:

Etiketler:

Yorumlar

“Türkiye ile Ukrayna arasında e-ticaret fırsatları, Dünya Gazetesi için yazdım” için bir yanıt

  1. Dr.Bilhan avatarı

    Merhaba,bizim 2015 yilindan bugune eti aret yapiyoruz Ukrayna’da ayrica prom.ua da mevcut.Urunlerimizi direk Cin’deki firmamizda uretiyor ve getiriyoruz.Su an bazi stoklarimiz var.Bazilari ise kalmadi.Virus sorunu nedeni ile ne olacagi belirsiz.Ama her turlu fikir ve teklife acigiz.