Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko, bu hafta Türkiye ile Ukrayna arasındaki Yüksek Düzeyli Stratejik Konseyin 7. Toplantısına başkanlık etmek için İstanbul’a giderken, kendisini çok yoğun bir gündem bekliyordu. Türkiye Ukrayna Yüksek düzeyli stratejik Konseyi 2011 yılında kurulmuş, ilk somut sonucu olarak o yıl iki ülke arasında vizeler kaldırılmıştı. Ancak, 2014 yılı sonrasında Ukrayna Türkiye ekonomik ve siyasi ilişkileri inanılmaz bir hızla gelişti, derinleşti, öyle ki bu dönemde Avrupa’da hiçbir iki ülke arasında böyle sıkı bir yakınlaşma gerçekleşmedi.
Poroşenko’nun ziyareti öncesinde zaten birçok konuda mükemmele yakın sonuçlar elde edilmişti. İki ülke vatandaşlarının karşılıklı olarak kimlik kartlarıyla seyahat imkanı 2017 haziran ayından itibaren mümkünken, Türkiye ve Ukrayna vatandaşlarını bu şekilde dünyada seyahat gerçekleştirebildikleri ülke sayısı bir elin parmakları kadar. Son yıllarda üst üste Türkiye’yi ziyaret eden Ukrayna vatandaşlarının sayısında rekorlar kırılıyor. Geçtiğimiz yıl 1.3 milyon Ukrayna vatandaşı Türkiye’ye ziyaret etti, bu yıl ise bu sayının daha da artması bekleniyor. Aynı şekilde 250.000 Türk, Ukrayna’ya seyahat yapacak. Türk dizileri Ukrayna’da en çok izlenen diziler olurken, Türkiye’de ilk kez geçen yıl, bir üniversitede, ülkenin en eski üniversitesi İstanbul Üniversitesi’nde Ukrayna Dili ve Edebiyatı bölümü açıldı. Türk Dilini yurtdışında tanıtmak ve öğretmek için kurulan Yunus Emre Enstitüsünün Kiev şubesi de geçtiğimiz yıl hizmet alınırken, bugün itibarıyla kültür ve turizm açısından ilişkiler en üst seviyelerde.
Ekonomi cephesine baktığımızda. Ukrayna’da 600 Türk şirketi faaliyet gösterirken, toplam Türk sermayesi 2,5 milyar $’a ulaştı. Üstelik bu yatırımın 800 milyon $’lık 2014 sonrası gerçekleşti, bu dönemde Türkiye, Ukrayna’daki en büyük üç yabancı sermaye yatırımcısı ülke arasında yer aldı. Türk Havayolları, Malezya Havayolları Uçağının düşürülmesi ve ekonomi kriz sonrasında birçok havayolu şirketi Ukrayna’ya uçuşlarını durdururken ya da uçuş frekanslarını azaltırken, Zaporoje ve Kherson gibi şehirlere ilk uluslararası uçuş yapan havayolu şirketi oldu. Aynı şekilde, Kharkiv ve Ivano-Frankivsk gibi şehirlere uçuş başlatarak bölge ekonomilerine katkıda bulundu.
Türk müteahhitlik firmaları ise aralarında Borispol Havalimanı ana terminal binası, ülkenin en modern stadyumu, yüzbinlerce metrekare yaşam alanı, beş yıldızlı oteller, yüzlerce kilometre otoyolun da bulunduğu bugüne kadar 6 milyar dolarlık proje gerçekleştirdi ve yabancı müteahhit firmaları arasında birinci sıraya yerleşti. Hala onlarca kilometre yol, metro ve alışveriş merkezi inşaatları devam ediyor.
İkili ticaret hacmi ise ne yazık ki istenilen seviyelerde değil. 2008 ekonomik krizi öncesinde 8 milyar $ çıkan karşılıklı ticaret bu yıl %20 artışa rağmen 4 milyar dolara ancak geldi ve hala Avrupa Meydanı öncesindeki ticaret hacminin bile gerisinde. Halbuki Almanya, Polonya gibi ülkelerle Ukrayna’nın ticareti, AB-Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması’nın etkisiyle tarihi rekorlara koşuyor. Bununla beraber son beş yılda Türkiye Ukrayna dış ticaretinin kompozisyonunun değiştiği, daha çeşitli ve sağlıklı bir hale geldiği de bir gerçek. Nitekim Savunma sanayi ürünleri de bu çeşitliliğe eklendi.
Türkiye ve Ukrayna birçok konuda beraber düşünen, ortak çıkarları olan iki ülke ancak, Serbest Ticaret Antlaşmasıyla iki ülke ekonomileri birbirlerine daha fazla entegre edilemezse, ilişkilerin bu kadar yüksek seviyelerde sürdürülebilirliği de kolay olmayacaktır. Bundan dolayı Poroşenko’nun, Türkiye ziyaretindeki ana gündemlerin başında STA geliyordu ve müzakereleri 2007 yılından beri devam eden STA’nın kaderi merakla bekleniyordu. Peki Poroşeko’nun gezisinde ne oldu?
Cumhurbaşkanı Poroşenko’ya, İstanbul Üniversitesi tarafından fahri doktora verilirken, Poroşenko, İstanbul’da 1919-22 yılları arasında Ukrayna Halk Cumhuriyeti’nin eski Büyükelçiliğinin bulunduğu binanın duvarına asılan sembolik anıt levhanın açılışını yaptı.
Yüz sene önce de Türkiye, bugün olduğu gibi Ukrayna’yı ilk tanıyan ve destekleyen ülkelerden biriydi. İki ülkenin savunma sanayi kurumları işbirliği antlaşması imzalarken. Ukrayna’nın kalkınma sürecine daha çok katkı yapabilmesi açısından Türk İşbirliği Koordinasyon Ajansı’nın statüsü atılan imzalarla güçlendirildi. Poroşenko, Fener Rum Patriği ile yine bir işbirliği antlaşmasına imza koyarken, Ukrayna Kilisesi Bağımsızlık yolunda bir engeli daha aştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye, Kırım’ın yasadışı ilhakını tanımadığını, tanımayacağını bir kez daha vurgularken, Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne Türkiye’nin desteğini yineledi. Daha önce, Rusya’da haksız yere tutulan iki Kırım Tatar kökenli Ukrayna vatandaşının, Ukrayna dönmesinde önemli rol oynayan Erdoğan’a, daha geniş bir liste Poroşenko tarafından verildi.
Bir başka önemli ve güzel gelişme Ukrayna’nın Antalya’da bir konsolosluk açarak, yurtdışındaki Ukraynalılara daha iyi hizmet götürme noktasındaki yaklaşımına bir katkı daha yapması oldu. İçeride güçlenen, reform yapan Ukrayna’nın, yurtdışındaki vatandaşlarının da her zaman yanında olduklarını burada ifade eden Cumhurbaşkanı Poroşenko, Antalya’da, Türk devlet haber ajansı Anadolu Ajansı’na da geniş bir röportaj verdi. İşte bu röportaj, Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması bu yıl sonuna kadar imzalanacak başlığıyla çıktı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da, Yüksek Düzeyli Stratetij İşbirliği toplantısı sonrasındaki basın toplantısıdna STA’nın bu yıl sonuna kadar imzalanacağını ifade etmişti. Aynı şekilde Ukrayna Başbakan yardımcısı Hennadiy Zubko da iki cumhurbaşkanın Serbest ticaret Antlaşması’nın bu yıl sonuna kadar imzalanması için kendilerine açık bir hedef koyduğunu, Ukrinform’a İstanbul’da dile getirdi.
Öyle görülüyor ki, Avrupa ile vizeleri kaldıran, AB ve Kanada ile Serbest Ticaret Antlaşmalarını imzalayan, 332 yıl sonra Ukrayna Kilisesi’nin yeniden bağımsız olmasının yolunu açarak tarihe geçen Petro Poroşenko, güney komşusu Türkiye ile Serbest Ticaret Antlaşması’nı imzalayan cumhurbaşkanı olarak da tarihe geçecek. Röportajında belirttiği gibi Ukrayna’daki Türk iş dünyasının her zaman yanında olan Ukrayna cumhurbaşkanı, ilişkiler bundan daha mükemmel olamaz derken, bu ilişkilerin sürdürülebilirliğinin önündeki tek engeli de kaldırarak, ilk kez gündeme geldiği 1998 yılından tam yirmi yıl sonra Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması’nı hayata geçiren cumhurbaşkanı olarak anılacak.
Burak Pehlivan
Related posts:
Aşağıdaki butonları tıklayarak, yazıyı arkadaşlarınızla paylaşın!
