Kiev Havalimanı’nda Karşılaştığımız İlginç Giysili İnsanlar

chasidi_1
Kiev, Borispol Havalimanı’nda özellikle eylül ayında ilginç giysili, sakalları uzun, saçları örgülü, bir bölümü saçlarının üstünü kipa ile bazıları ise fötr şapkaya benzeyen bir şapka ile örtmüş dikkat çeken insan grupları ile karşılaşırız. Bunların hemen hemen hepsi erkektir. Peki kimdir bu insanlar, bu insanların Kiev’ de ne işi var? Kiev’ e geldiğim ilk zamanlardan beri bu soruların cevabı ilgimi çekmiştir.  Bu kişiler kendi inançları gereği, bir tür Hac vazifesini yerine getirmek için Ukrayna’ya gelen Hasidik Yahudileridir. Hasidizm’in önemli yol göstericilerinden Rabbi Nahman’nın yani Hamam Nahman’nın mezarını ziyaret için her yıl, İsrail ve dünyanın çeşitli ülkelerinde 25-30 bin Hasidik Yahudisi Orta Ukrayna şehri Uman’ a ziyarete gelir. Doğal olarak bu grubun ağırlığı Uman’a ulaşmak için önce havayolu ile Kiev’ e gelmektedir.

72320
Hasidizm İbranice’ de hasid(dindar) sözcüğünden türemiş.  İnanış 18 yüzyılda Bal Şam Tov tarafından Ukrayna’ da kurulmuş ve hızla Doğu Avrupa Yahudi cemaati arasında yayılmış. Hasidlere göre neşeli ve pozitif olmak, şarkı söylemek, dans etmek bir nevi ibadet. Diğer birçok inanışta olduğu gibi Hasidler de birçok kola ayrılmışlar. Haham Nachman(1772-1810), Hasidizm’ in kurucusu Bal Şem Tov’un torunu ve bu kollardan birinin başı. İlk müridini 13. yaşında evlenirken kazanmış. Nahman’ a göre tüm insanlar inanç, sadelik ve neşe içerisinde yaşamalı. Ona göre entelektüel bilgiye ulaşmak çok önemli ve insanlar yaşamdan mutluluk çıkarmaya çalışmalılar. Felsefesi bir nevi Polyanacılık. Ölümüne yakın Uman’a gidiyor çünkü burada 1768 yılında binlerce Yahudi’nin katledildiği bir katliam gerçekleştirilmiş. Nahman’a göre orada “şehit” olan dindaşları onu yanlarına bekliyorlarmış, dolayısıyla ölümünden sonra oraya gömülmeyi vasiyet etmiş. Takipçilerine, onun mezarını ziyaret ettikleri takdirde ebedi bağışlanmayı vaat etmiş.

UKRAINE-THEME- RELIGION-JUDAISM-KHASIDS

Sovyetler Birliği’nde bu hac görevini gerçekleştirmeye çalışanlara büyük bir zulüm uygulanmış, hatta Stalin zamanında bazı müritler hac görevlerini gerçekleştirirken öldürülmüş ya da sürgün edilmiş. Nazi işgali esnasında ise çok sayıda inanış mensubu Toplama Kampları’nda yaşamını yitirmiş. Ancak Birliğin çöküşünden itibaren ciddi sayıda mürit bu ziyareti gerçekleştirebilmiş. Her yıl artan ziyaretçi sayısı 2008 yılında 25.000 ile rekor kırmış. Bu yıl Haham Nahman’ın ölümünün 200. Yılı olduğu için bu ziyaretlere verilen önem ve katılımcı sayısında büyük artış oldu.

Yahudilere takvimine göre 4 yılbaşı var, ancak bu yılbaşılarından en önemlisi Roş Aşana. Miladi Takvime göre günü değişmek ile birlikte Roş Aşana her zaman Eylül ayına denk geliyor. Roş Aşana’ dan sonraki 10. Gün ise Yom Kippur Günü’dür.* Nahman’ın ölüm günü bilinmemek ile birlikte ölümünün Roş Aşana’ya denk geldiği varsayılıyor ve bu tarihte Hasidler, Uman’ a, onun mezarına ziyaretlerini yani hac vazifelerini  gerçekleştiriyorlar. İşte Kiev Borispol Havalimanı’nda eylül ayında, bazen ekim ayının başına sarkmakla birlikte yaşanan hareketliliğin nedeni, kendi inanışlarına göre dini vecibelerini yerine getirmeye çalışan bu insanlar.

Dünya üzerinde binlerce farklı dinsel, felsefi inanış var. Bu inanışlara mensup insanların kendilerine özgü giysileri, ibadetleri, yaşam biçimleri mevcut. Bu yaşam biçimlerini beğenmek, takdir etmek, onlara katılmak ya da katılmamak tabii ki hepimizin hakkıdır. O inanç mensuplarını kırmadan, incitmeden belki o inanışlara dair düşüncelerimiz, hatta eleştirilerimizi de yapabiliriz. Ancak onlar diğer insanlara zarar vermedikleri sürece, çevrelerine rahatsızlık vermedikleri takdirde ve insanlığa ait ya da yaşadıkları devletin  kurallarına, kanunlarına uydukları sürece o insanlara karışmaya, onları kendimiz gibi olmaya zorlamaya hakkımız yok. 7-8 yıl kadar önce Hasidikleri ilk gördüğümde onlara bakış açım ile bugünkü bakış açım ve muhtemelen 10 yıl sonraki bakış açım farklı olacak. Neticede Hasidler de, kendilerine ait inanışları, ritüelleri ve giyiniş biçimleri ile insanlık ailesinin bir parçası ve zenginliği.
Burak PEHLİVAN
*Yahudiliğe göre bir Yahudi’nin kaderi bir yıl önce kendi yaptıklarına bağlı olarak yazılır. Dolayısıyla bir yıl boyunca iyi ve hayırlı işler yapan insanların, bir yıl sonraki kaderi yani yaşayacakları kendisi için iyi ve hayırlı olur. Yahudi yılbaşılarından en önemlisi olan Roş Koşana’ dan sonraki 10. Gün Yom Kippur yani Kefaret Günü’dür. Bu on günlük sürede bu dine mensup insanlar iç muhasebelerini yaparlar, yaptıkları yanlışlıklar ve haksızlıklardan dolayı diğer insanlardan özür dilerler, onlar ile helalleşirler. Yehova’ya karşı işledikleri günahları için ise ondan af dilerler. 10. Gün Yahudiler yaklaşık 25-26 saat süren Yom Kippur orucunu tutarlar. Günün sonunda, güneşin batmasından 40 dakika sonra, Şofar adlı koçboynuzundan yapılmış bir boru çalınır ve orucun bittiği ilan edilir.