Ukrayna Türkiye Serbest Ticaret Antlaşması

UKRAINE-TURKEY-YANUKOVYCH-ERDOGAN

Ukrayna cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, 9 Ekim’de Türkiye’ye önemli bir ziyaret gerçekleştirdi. Türkiye Ukrayna Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısı, 2014-2015 yıllarına dair iki ülke ilişkilerinin yol haritasının çıkarılması ve yıllardır müzakereleri sessiz sedasız süren Ukrayna ve Türkiye arasındaki Serbest Ticaret Antlaşması(STA) bu ziyaretin gündeminin önde gelen maddeleriydi. Yanukoviç’in ziyaretini değerlendirmeden önce, dilerseniz iki ülke ilişkilerinin gelişimine ve bugününe bir göz atalım.

Türk müteahhitler Ukrayna’da 2 milyar doların üzerinde taahhüt gerçekleştirmiştir

Türkiye, Ukrayna’nın bağımsızlığını ilk tanıyan ve ilk diplomatik temsilcilik açan ülkelerden biri olmuştur. Tarihsel olarak iyi gelişen Ukrayna-Türkiye ilişkileri son yıllarda altın çağını yaşamaktadır. Ukrayna’daki Türk sermayesi üçüncü ülkelerden gelen yatırımlarla birlikte 2 milyar $’ı bulurken, Ukrayna Merkez Bankası kayıtlarına göre 700 civarında Türk sermayeli firma bu ülkede faaliyet göstermektedir. Ülkenin en büyük 3. cep telefonu operatörü Life’ın ana hissedarı Türk telekom devi TURKCELL’dir. İki Türk bankasının kurulu olduğu Ukrayna’da, Türkiye’nin önde gelen birçok holdinginin üretim tesisleri bulunmaktadır. Türk müteahhitler bugüne kadar Kiev’in ana havalimanı terminali Borispol D’yi, Şahtar Donetsk Stadyumunu, şehirlerarası yüzlerce kilometre otoyolu, prestijli köprü ve viyadük projelerini, çok sayıda 5 yıldızlı oteli ve birçok fabrikayı kapsayan 2 milyar doların üzerinde taahhüt gerçekleştirmişlerdir. Toplam tutarı 1 milyar doları bulan inşaat projeleri devam etmektedir.

Türkiye’den Ukrayna’ya Giden Turist Sayısı 1 yılda %55 artmıştır

ukrayna-turkiye-serbest-ticaret-antlasmasi2İki ülkenin gelişen ekonomik ve siyasi ilişkilerine paralel Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç’in eşbaşkanlığında Türkiye Ukrayna Stratejik İşbirliği Konseyi 2011 yılında kurulmuş ve 1 Ağustos 2012’den itibaren iki ülke arasındaki vizeler karşılıklı olarak kaldırılmıştır. Ukraynalılar’ın, turizm açısından en çok tercih ettiği ülke olan Türkiye’ye giden Ukraynalı turist sayısı 2012 yılında 634.000 olmuştur. 2013 yılının ilk 7 ayında Türkiye’yi ziyaret eden Ukrayna vatandaşlarının sayısı ise 2012 yılının aynı dönemine göre % 20 artmıştır. Bu yıl sonu itibarıyla kriz öncesi yıllık 750.000 Ukraynalı turist rakamının yakalanması beklenmektedir. Ukrayna’ya Türkiye’den gelen turist sayısı ise 2011’e göre %55 gibi rekor bir oranda artarak 2012 yılında 117.000’e yükselmiştir. Kırım yarımadası ve Batı Ukrayna, gerekli altyapı yatırımlarının gerçekleşmesi durumunda, Avrupa’nın bilinen şehirlerini gezmekten sıkılan Türk turistler için oldukça cazip destinasyonlar olacaktır.

THY, Türkiye ve Ukrayna arasında haftada 100’ün üzerinde sefer gerçekleştirebilir

ukrayna-turkiye-serbest-ticaret-antlasmasiTHY, MAU ve özel havayolu şirketleri iki ülke arasındaki turizme ve ekonomik faaliyetlere büyük katkı sağlamaktadır. Türk Havayolları, Avrupalı rakiplerinin aksine seferlerini ağırlıklı olarak Kiev merkezli yapmamakta, Lvov, Donetsk, Harkov, Odesa ve Simferepol gibi şehirlerden de İstanbul’a uçmaktadır. Türkiye ve Ukrayna arasındaki tarifeli uçuş seferi sayısı haftada 80’i geçmiştir. Gerekli uçuş izinleri alınabildiği takdirde yalnızca THY’nin haftalık 100 uçuş gerçekleştirebilme potansiyeli bulunmaktadır. Bu da yalnız Kiev’in değil, Ukrayna’nın birçok şehrinin dünyanın geri kalanıyla çok seçenekli bağlantısının sağlanması anlamına gelmektedir. Ulaşım seçeneklerinin artması ve gelişmesi ekonomik faaliyetlerde ve turizmde de canlılığı beraberinde getirecektir.

Türkiye, Ukrayna’nın en fazla dış ticaret fazlası verdiği ülkedir

ukrayna-turkiye-serbest-ticaret-antlasmasi3Türkiye, global ekonomik kriz öncesi, 2008 ‘de 8 milyar dolarlık hacimle Ukrayna’nın Rusya’dan sonraki 2. büyük dış ticaret ortağı ve en fazla dış ticaret fazlası verdiği ülkeydi. Kriz sonrası iki ülke arasında ticaret hacmi yarı yarıya düşmüş ve yıllar içerisinde toparlansa bile 2008 yılı seviyesine ulaşamamıştır Bugün ülkemiz 6,2 milyar dolarlık dış ticaret hacmiyle Rusya, Almanya ve Polonya’nın arkasından Ukrayna’nın dış ticaretinde 4. sırada yer almakta bununla beraber Ukrayna’nın en fazla dış ticaret fazlası verdiği ülke konumunu korumaktadır. Ukrayna ile Türkiye birbirine rakip değil aksine birbirini tamamlayan ekonomiler görüntüsü vermektedir. Ukrayna, Türkiye’ye daha ziyade hammadde ve yarı mamul satarken, Türkiye’den tüketici ürünleri ithal etmektedir.

Türkiye ve Ukrayna arasında imzalanacak STA, yıllık 20 milyar dolarlık dış ticaret hacmi hedefine ulaşılmasını sağlayacaktır

ukrayna-turkiye-serbest-ticaret-antlasmasi7Türkiye ve Ukrayna arasında yıllardır müzakereleri süren STA’nın imzalanmasına artık çok yaklaşılmıştır. Başbakan Erdoğan ve Cumhurbaşkanı Yanukoviç tarafından konulan yıllık 20 milyar $’lık dış ticaret hacmi hedefine ulaşmak ancak bu anlaşma ile mümkün olacaktır. Üstelik Türkiye ve Ukrayna arasında imzalanacak STA, Ukrayna’nın AB ile Serbest Ticaret antlaşması imzalamasına engel teşkil etmemekte aksine bu anlaşmayı tamamlama, destekleme potansiyeli taşımaktadır. Zira Türkiye, AB ile 1994 yılından beri Gümrük Birliği’ne sahiptir. Türkiye ve Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşmasının paralelinde, Ukrayna gümrüklerinde sağlanabilecek rahatlama ve ihracatçı firmaların KDV alacakları sorunundaki iyileşmelerin devamı durumunda Türkiye’den Ukrayna’ya imalata dönük daha fazla doğrudan sermaye yatırımının da önü açılacaktır. Kobileşmede %20’lerin altında bir oranla dünyada oldukça gerilerde yer alan Ukrayna’nın, Türkiye’nin ve Türk Kobilerinin bu alandaki deneyiminden böylece yararlanma imkanı da ortaya çıkacaktır

Ukrayna ve AB arasında Ortaklık Antlaşması ve Gümrük Birliği’nin tesisine dönük imzaların atılması çok yüksek bir olasılık

Cumhurbaşkanı Yanukoviç’in bu ziyaretinde Serbest Ticaret Antlaşması imzalanmadı ancak enerji, rekabet, eğitim ve havacılık sanayi gibi alanlarda oldukça önemli belgeler imzalandı ya da kayda değer görüşmeler gerçekleştirildi. Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın ifadesiyle Türkiye ve Ukrayna ilişkileri son birkaç yılda çok ama çok hızlı bir biçimde gelişiyor. Ukrayna’nın önünde şu an çok önemli bir tarih, 28-29 Kasım’da Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta gerçekleşecek AB’nin Doğu Avrupa Zirvesi var. Bu zirvede Ukrayna ve AB arasında Ortaklık Antlaşması ve Gümrük Birliği’nin tesisine dönük imzaların atılması çok yüksek bir olasılık.

2010 yılında göreve geldiğinden beri yalnız Rusya ve AB ile iyi ekonomik ilişkileri güçlendirmeye önem vermeyen bunun yanı sıra Türkiye, Çin, Latin Amerika ve Ortadoğu ülkeleriyle de iyi ekonomik ilişkileri geliştirmeye çalışan Ukrayna liderliği geçtiğimiz yıl nasıl vizyonist bir yaklaşımla Türkiye ile vizeleri karşılıklı olarak kaldırdıysa, önümüzdeki aylarda Türkiye ile STA imzalayarak iki ülke ticaretinin gelişmesinin önünü açıp, böylece hem Ukraynalılar’ın hem de Türkler’in refahına olumlu katkıda bulunacaktır. Ancak bu imzaların atılması için öyle görülüyor ki önce kasım ayının sonunda AB ve Ukrayna arasında gerçekleşecek zirvenin sonuçlanmasını bekleyeceğiz.

Burak Pehlivan